Nữ tiến sĩ và cây phượng trắng duy nhất ở Việt Nam

"Tình yêu" của gia đình TS. Hà Ngọc Mai với quê hương, đất nước thật sâu nặng. Phượng tím và phượng trắng đã làm bắt buộc nhãn hàng "Đà Lạt - Thành phố Festival Hoa Việt Nam".

Mỗi lần sở hữu dịp ngang qua biệt thự số 9 Phù Đổng Thiên Vương, Đà Lạt tôi đều dừng lại xem phượng trắng vững mạnh thế nào. Đây là cây phượng trắng duy nhất ở Việt Nam nở hoa. Cây này, do nữ TS. Hà Ngọc Mai mang từ Úc về trồng từ năm 1998, sau 10 năm thì nở hoa tuyệt đẹp. Phượng trắng nở giữa đại ngàn thông xanh, luôn làm cho ngất ngây người dân và du khách, bởi vẻ đẹp tinh khôi, sang trọng và độc đáo.

Nữ TS. Hà Ngọc Mai

Sau Tết Giáp Ngọ, bạn tôi ở Hải Phòng điện thoại vào bảo: "Xin hoặc sắm chục quả phượng trắng gửi cho mình ươm trồng. ngoài này "Rợp trời hoa phượng đỏ", sở hữu thêm phượng trắng sẽ thú vị lắm!". Chủ nhật mới đây, tôi đến thăm gia đình TS. Hà Ngọc Mai, nhưng chỉ gặp chồng chị TSKH Trần Hà Anh - nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban công nghệ, kỹ thuật - Môi trường của Quốc hội. Tôi hỏi, chị nhà còn phổ biến quả phượng trắng ko, TS. Hà Anh bảo, lát nữa nhà tôi về anh hỏi xem sao.

Năm nay rét đậm và kéo dài, cần phượng trắng nở muộn và ko "sung" bằng năm ngoái. Đang mải mê chụp ảnh thì TS. Ngọc Mai về. Tôi ngay tắp lự bảo, trời nắng đẹp mời nữ tiến sĩ chụp với phượng trắng nhé? đấy là người phụ nữ "tóc bạc" phúc hậu, tuyệt vời, cởi mở và thân thiện.

Chúng tôi vừa chụp ảnh, vừa trò chuyện thoải mái như người thân trong gia đình. Tôi hỏi, nghe đề cập chị đi du học, rồi "bén duyên" mang hoa và cao su? Bằng chất giọng Nam bộ trầm ấm, TS. Ngọc Mai tâm sự, quê tôi ở Tiền Giang, từ nhỏ tôi đã yêu cây lúa và hoa trái quê mình. Năm 1954 được ba cho du học bên Pháp từ lớp 6 tới cử nhân, thạc sĩ,tiến sĩ ở Pari. Năm 1978, về nước cùng chồng tôi là TS. Trần Hà Anh.

Tôi khiến cho việc ở Viện Nghiên cứu Hạt nhân Đà Lạt (1978-1983), đã kêu gọi bạn bè ở nước ngoài giúp đỡ để xây dựng Phòng nuôi cấy mô, nhân giống nhiều loài hoa địa lan quý hiếm cho Đà Lạt bằng công nghệ "In-vitro". siêu vui, vì người dân Đà Lạt đã đặt tên 1 loài địa lan do tôi mang từ nước ngoại trừ về và nhân giống là "Lan đỏ Ngọc Mai".

Sau này vì hoàn cảnh gia đình, tôi xin chuyển về Viện Nghiên cứu Cao su miền Nam. Hơn 10 năm ở đấy, tôi đã nhân giống 1 số loài cao su năng suất cao, kháng bệnh tốt, ưa thích khí hậu, thổ nhưỡng Việt Nam.

Chắc chị đào tạo phổ biến trò giỏi - tôi hỏi? Chị bảo, tôi hướng dẫn thực tập cho khá đa dạng sinh viên về "Nuôi cấy mô". Trong ấy, người thứ nhất là TS. Nguyễn Tiến Thịnh, người cuối cùng là PGS.TS Dương Tấn Nhựt - hiện là Viện phó Viện Sinh học Tây Nguyên.

Chị là tác fake phượng tím "thế hệ 9X" à - tôi hỏi tiếp? TS. Ngọc Mai bày tỏ, năm 1960 Kỹ sư canh nông Lương Văn Sáu người Đà Lạt, tốt nghiệp tại Pháp, nhờ bạn nước ko kể gửi tặng mấy quả phượng tím. Ông ươm trồng và sống được 3 cây nở hoa rất đẹp, luôn làm cho ngỡ ngàng người dân và du khách thập phương, nhưng không đậu quả và khó nhân giống.

Tôi trăn trở hoài. Năm 1995 sau lúc nghỉ hưu, tôi sang Úc thăm con gái, thấy rộng rãi đường phố, công viên phượng tím nở "tím" trời, đẹp vô cùng. Thế là tôi quyết định, sẩm tối "hái trộm" vài quả phượng tím, tách lấy hạt bỏ "phong bì" gửi về Đà Lạt, vừa gọn nhẹ-rẻ-nhanh-an toàn. Hơn tháng sau, tôi có thêm hạt phượng tím về Đà Lạt đề phòng "sự cố".

vô cùng mừng là hơn 90% hạt phượng tím đã mọc cây con. Lứa đầu tiên, bán gần hết cho Công viên Hoa Đà Lạt, còn một ít tặng bạn bè, người thân. Lứa thứ hai (và cũng là cuối cùng) bán đa dạng cho tất cả đối tượng "yêu" phượng tím. không ngờ, 5 năm sau đường Nguyễn Thị Minh Khai (vào chợ Đà Lạt), một số công viên, công sở, khu du lịch... phượng tím nở "tím" trời Đà Lạt mỗi độ xuân về.

Còn "sự tích" cây phượng trắng - thưa chị? mang niềm vui ko giấu nổi, chị tâm sự, năm 1998 tôi sang Úc du lịch và thăm nuôi cháu ngoại mới sinh. Ngày gần về, tôi tới thăm vườn ươm 1 người Úc, anh ta giới thiệu với cây phượng trắng này quý lắm, đã ghép "nó" mọc hoang trong rừng mang gốc phượng tím nhà.

Tôi bán tín bán nghi, đành "liều" sắm với giá 25 đôla, hy vọng "nó" sẽ nở hoa trắng như anh ta đề cập. Bay về Sài Gòn lúc nửa đêm, tôi ngay lập tức bắt xe lên Đà Lạt ngay, để hôm sau trồng luôn phượng trắng, vì sợ nó chết. Trồng, chăm sóc, nâng niu, theo dõi, ghi chép phượng trắng như "chăm" con nít.

Chờ đợi, hy vọng, chờ đợi... mãi tới năm trang bị 5 thì "nó" nở một chùm bé tẹo... màu trắng. Chúng tôi mừng rỡ như "trúng số" độc đắc. Lại chăm sóc, chờ đợi, kiểm chứng. Năm thứ 6 trở đi, mỗi năm "nó" nở càng rộng rãi chùm hoa trắng muốt, tinh khôi như áo trắng học trò. đặc biệt, từ năm thứ 10 tới nay "nó" nở "sung" lắm, luôn khiến ngạc nhiên, thích thú các ai nhìn thấy "nó".

Tôi gom hết từng quả (được ít lắm), đang ươm thử, trồng thêm và tặng bạn bè cho "nó" con đàn cháu đống. Nhưng tới nay, "phượng trắng con" chưa chịu ra hoa. Tôi đang nhờ TS. Nguyễn Thành Mến ở Viện Nghiên cứu Lâm nghiệp Tây nguyên chọn phương pháp nhân giống bằng khoa học ghép từ cây "phượng trắng mẹ" này.

Chia tay chị, lòng tôi trào dâng niềm tự hào và khâm phục "tình yêu" của gia đình TS. Hà Ngọc Mai có quê hương, đất nước thật sâu nặng. Tôi càng xúc động hơn, lúc chị tặng 2 cây "phượng trắng con" có lời nhắn, về trồng một cây ở vườn nhà, còn 1 cây tặng bạn ở Hải Phòng. cùng với muôn loài hoa khác, phượng tím và phượng trắng đã làm cho buộc phải thương hiệu "Đà Lạt - Thành phố Festival Hoa Việt Nam".